نیاز به اسطوره
سه شنبه, ۱۱ تیر ۱۳۹۸، ۱۱:۵۴ ق.ظ
پل ریکور،فیلسوف فرانسوی که به اسطوره از طریق استعاره توجّه دارد و رویکردی هرمنوتیکی نیز به دین دارد؛ می گوید:« انسان؛ اعم از ابتدایی و مدرن، دوپاره شده است!! چرا که تمامیّت کیهان شناختی خودش را از دست نهاده و برای ان که آن تمامیّت را دوباره به دست آورد،نیاز به اسطوره دارد».
« تمامیت کیهان شناختی یعنی آن وضعیت پیشااسطوره ای که انسان داشته و درآن، خود را با کیهان یکسان می پنداشته است. در آن وضعیتی که انسان خود را با جهان یکسان می دیده ، نیازی به اسطوره نداشته است. در واقع،اسطوره ها می کوشند تا آن وضعیت آغازین را توصیف کنند و نیاز انسان را به آن توضیح دهند.از نظر ریکور، نقش اسطوره رساندن انسان به سوی آن علّیّت است».
محمدرضا ارشاد/ گستره اسطوره/تهران: انتشارات
هرمس/1382
به یاد دارم که زمانی در مشهد با پل ریکور، که برایش احترامی فوق‌العاده قایلم، گفت‌وگویی داشتیم، از مذهب می‌گفتیم. ریکور به عنوان فیلسوف پروتستان دیدی اخلاقی به مذهب داشت. به گمان من مذهب ضرورتاً اخلاقی نیست، زیرا از نظر مذهب انسان می‌تواند هم مؤمن واقعی باشد و هم گناهکار. انسان می‌تواند با امر الهی، فارغ از همه رده‌های کلامی ـ اخلاقی رابطه‌ای محرم برقرار کند. به یاد دارم که به ریکور پیشنهاد کردم که به زیارت حرم امام رضا برود. زیرا آن‌جا محیط مطلوبی برای تجربه هیبت (tremendum) یا درد تقدس در مستقیم‌ترین شکل بیانش بود. فردای آن روز که دوباره ریکور را دیدم، به من گفت که از این جنبه از مذهب به‌کلی غافل بوده است، حتی غیبت الوهیت می‌تواند شکل منفی‌ای از قدسیت باشد. گمان می‌کنم که حتی اگر عمر همه مذاهب جهان به سر رسد، این تجربه هرگز از روی زمین محو نخواهد شد، این تجربه‌ای است که در اعماق جان انسان ریشه دوانده است.
همه مسئله جهانِ فروپاشیده ما آن است که بتوان فضاهای نامتناجس قدسی و دنیوی را تنظیم کرد و از برخورد خصم‌آمیزشان جلوگیری نمود، به نحوی که هر یک مکان خاص خود را بیابد.